(hovuvovietnam.com) - Một ngày đầu xuân năm 2013 nhằm ngày 20 tháng 2 năm Quý Tỵ, đoàn con cháu họ Vũ Hữu làng Đống Ba lên đường tìm về làng Trình Xá sau gần 500 năm lưu lạc. Đầu tiên đoàn đến đền thờ Trạng guyên Vũ Duệ thắp hương, nhận lại tổ tiên dòng họ sau đó có buổi làm việc và chắp nối, lần lại từng trang gia phả, xem lại lịch sử để tìm lại cội nguồn gốc gác của mình và đoàn đi thăm các gia đình bà con trong họ tại làng Trình Xá nhận lại anh em đồng tộc sau nhiều năm xa cách.

Cổng từ đường họ Vũ Hữu


Ban thờ từ đường họ Vũ Hữu

Làng Trình Xá là một làng cổ, có tên nôm là Kẻ Chịnh hay làng Chịnh, ngày trước thuộc phủ Sơn Vi, trấn Sơn Tây, nay thuộc xã Vĩnh Lại, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ. Làng nằm bên tả, thượng nguồn con sông Cả (sông Thao), làng có truyền thống hiếu học từ nhiều đời. Thời phong kiến trong làng đã có người đỗ đại khoa đó là Vũ Nghĩa Chi hay còn tên gọi khác là Vũ Duệ ( 1468 - 1522), ông đỗ Trạng nguyên năm 1490, khoa Canh Tuất, tức năm Hồng Đức thứ 21 đời vua Lê Thánh Tông, ông từng làm quan trải 6 đời vua nhà Lê Sơ và làm đến đến chức Lại bộ Thượng thư kiêm Đông các Đại học sỹ, nhập thị kinh diên hàm thiếu bảo, tước Trình khuê hầu. Trạng nguyên Vũ Duệ còn  là thầy dạy của hai vị  đỗ đại khoa là Bảng nhãn Nguyễn Mẫn Đốc làng Dòng, xã Xuân Lũng và Thám hoa Nguyễn Như Thức làng Mạc, xã Cao Xá cùng huyện Lâm Thao và một vị đỗ Tiến sỹ là Tiến sỹ Nguyễn Trọng Đạt làng Mạo Phố, huyện Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ.

Cụ Vũ Hữu Tĩnh, trưởng họ Vũ Hữu tế tổ nhân ngày hội ngộ

Theo sách “Đại việt sử ký toàn thư” ghi lại khi Mạc Đăng Dung tiếm ngôi nhà Lê, Vũ Duệ cùng học trò của mình là Bảng nhãn, Lại bộ thượng thư Nguyễn Mẫn Đốc và đồng khoa là Bảng nhãn, Lại bộ thượng thư Ngô Hoán cùng các trung thần khác thống xuất hương binh theo phò vua Lê Chiêu Tông chống lại nhà Mạc. Tuy nhiên do thế nhà Mạc mạnh, nên khi Mạc Đăng Dung truy kích đến đất Thanh Hóa thì Vũ Duệ cùng đoàn tùy tùng mất liên lạc với vua Lê Chiêu Tông. Sau đó Vũ Duệ cùng đoàn chỉnh lại mũ áo chỉnh tề, hướng về đất Lam Kinh là nơi phát tích của triều Lê, vái lạy ba lạy và nhảy xuống cửa biển Thần Phù (Nga Sơn, Thanh Hóa) để tự vẫn thể hiện lòng trung trinh ái quốc, một lòng phò tá triều Lê Sơ.

Cụ Vũ Hữu Tĩnh Trưởng họ Vũ hữu trong buổi tọa đàm.

144 năm sau ngày mất của ông, ngày 14 tháng 11 năm Cảnh Trị thứ 4 triều Lê Huyền Tông (năm 1666) khi bình xét công lao của các đại thần đã có đóng góp cho vương triều Lê Sơ, vua Lê Huyền Tông đã xếp Vũ Duệ đứng đầu trong 13 vị công thần tử tiết của triều Lê Sơ và sắc phong là “Thượng đẳng phúc thần” cho lập đền thờ, cấp hương điền tại quê nhà để cháu con và dân làng chăm lo, thờ phụng, đền được vua ban ba chữ “TIẾT NGHĨA TỪ” có nghĩa là đền thờ Quan tiết nghĩa.


Ông Vũ Trung Kiên, đại diện họ Vũ làng Trình Xá tặng sách về Trạng nguyên Vũ Duệ nhân ngày gặp mặt.

Sau khi ông mất con cháu trong gia tộc chịu sự trả thù của nhà Mạc nên một phần ở lại làng làm ăn, phần còn lại tản mác khắp nơi trong cả nước tránh sự truy lùng của nhà Mạc. Sau nhiều đời gia phả bị trôi mất do lũ lụt và bị đốt cháy  khi thực dân Pháp chiếm làng, đốt đền thờ ông năm 1948 nên việc liên lạc giữa các con cháu mất dần và đến hiện nay thì còn lại rất ít thông tin về các hậu duệ của ông.

Toàn cảnh ngày gặp mặt.

Tuy nhiên như được tổ tiên dẫn lối, chỉ đường trong một buổi chiều tháng 10 năm 2012, tôi nhận được một cuộc điện thoại từ một người bạn ở Hà Nội là Tiến sỹ Vũ Khoa, anh làm trong Ban Liên lạc, kết nối dòng họ Vũ - Võ Việt Nam, anh thông tin có một dòng họ Vũ tại làng Đống Ba, phường Thượng Cát, quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội có gốc gác từ làng Trình Xá, phủ Sơn Vi, trấn Sơn Tây cũ, hiện tại dòng họ đang muốn tìm về cội nguồn của dòng họ ở quê nhà nhưng còn đang chắp nối chưa biết liên hệ ở đâu. Theo số điện thoại của anh Vũ Khoa cung cấp tôi liên hệ với ông Vũ Hữu Minh hậu duệ họ Vũ Hữu làng Đống Ba thì được ông Minh cho biết theo gia phả của dòng họ Vũ Hữu ở làng Đống Ba, phường Thượng Cát, quận BắcTừ Liêm, thành phố Hà Nội thì dòng họ có nguồn gốc từ làng Trình Xá, phủ Sơn Vi, trấn Sơn Tây cũ, hiện dòng họ đang cố công tìm lại cội nguồn của mình, nhưng các địa danh cũ không còn nữa, nên việc tìm kiếm gặp nhiều khó khăn.




Lãnh đạo Hội đồng Dòng họ Vũ - Võ Việt Nam và Hội đồng Dòng họ Vũ - Võ các tỉnh, thành phố cùng đại diện Họ Vũ làng Trình Xá và họ Vũ Hữu làng Đống Ba tham dự buổi gặp mặt.

Họ Vũ làng Trình Xá và họ Vũ Hữu làng Đống Ba chụp ảnh lưu niệm.

Sau khi trao đổi với ông Vũ Hữu Minh,  nắm bắt các thông tin về dòng họ Vũ Hữu và so sánh gia phả còn lại của dòng Họ Vũ làng Trình Xá, chắp nối thời gian theo gia phả tôi có buổi trao đổi với các cụ trong Ban Quản lý Đền thờ Trạng nguyên Vũ Duệ và các cụ cao niên trong họ Vũ làng Trình Xá và thống nhất cử một đoàn về làng Đống Ba để kết nối, tìm lại họ hàng thất lạc sau nhiều đời, nhiều năm quên lãng.

Lễ dâng hương của đoàn Hậu duệ họ Vũ làng Trình Xá.

Về đến làng Đống Ba nơi đây là làng cổ nhà cửa san sát, theo chỉ dẫn qua điện thoại chúng tôi tìm đến nhà thờ Tổ họ Vũ Hữu, ngôi từ đường kiên cố đã được xây dựng lại rất khang trang, tại đây chúng tôi được các cụ cao niên trong họ đón tiếp nhiệt tình dành nhiều tình cảm nội tộc, qua tìm hiểu gia phả và các thông tin tại nhà thờ dòng họ Vũ Hữu và được ông Vũ Hữu Tĩnh thủ từ nhà thờ họ Vũ Hữu cho biết, tại nhà thờ họ Vũ Hữu hiện còn đôi câu đối cổ, có niên đại gần 500 năm, câu đối được các cụ để lại với nội dung hướng con cháu tìm về mảnh đất sinh ra tổ tiên mình và nói rõ gốc gác của dòng họ, ông đọc cho chúng tôi nghe nội dung đôi câu đối bằng chữ Hán như sau:

“Trình Sơn cựu tích Lê triều tá

Đông thổ Tân cơ Vũ thị khai”

nghĩa là:

“Trình Xá, Sơn Vi  đất cũ của dòng họ Vũ,  dòng họ có công lao trong việc phò tá triều Lê.

Đống Ba, Thượng Cát, Từ Liêm cơ nghiệp mới của dòng họ Vũ khai mở.”

Đoàn thăm hỏi bà con trong họ.

Chúng tôi còn được ông Vũ Hữu Hảo là trưởng tộc Dòng họ Vũ Hữu làng Đống Ba cho biết thêm bố ông là ông Vũ Hữu Cường khi còn sống, ông có mang nội dung đôi câu đối cổ này đến hỏi Giáo sư Sử học Trần Quốc Vượng nhờ Giáo sư dịch nghĩa và nhờ tìm hộ các địa danh của dòng họ đã được viết trên câu đối, Giáo sư Vượng dịch và trao đổi lại: “Gốc gác dòng họ ở làng Trình Xá, Sơn Vi thì cứ nơi đó mà tìm về”. Tuy nhiên, do thời gian đã lâu, các địa danh cũng đã thay đổi nhiều, nên việc tìm kiếm chắp nối của ông Cường gặp khó khăn, đến trước khi ông mất ông vẫn còn tâm niệm là tìm lại dòng tộc và gốc gác nơi phát tích của dòng họ của nhà mình.

Sau buổi trao đổi và chắp nối nhiều tình tiết trong gia phả chúng tôi vui mừng khi tìm lại được họ hàng sau hàng trăm năm thất lạc.

Một ngày đầu xuân năm 2013 nhằm ngày 20 tháng 2 năm Quý Tỵ, đoàn con cháu họ Vũ Hữu làng Đống Ba lên đường tìm về làng Trình Xá sau gần 500 năm lưu lạc. Đầu tiên đoàn đến đền thờ Trạng Nguyên Vũ Duệ thắp hương, nhận lại tổ tiên dòng họ sau đó có buổi làm việc và chắp nối, lần lại từng trang gia phả, xem lại lịch sử để tìm lại cội nguồn gốc gác của mình và đoàn đi thăm các gia đình bà con trong họ tại làng Trình Xá nhận lại anh em đồng tộc sau nhiều năm xa cách.

Và từ đó theo lệ hàng năm vào ngày giỗ của Trạng nguyên Vũ Duệ (16 tháng 8 âm lịch), con cháu họ Vũ làng Trình Xá, làng Đống Ba ở các nơi trong mọi miền tổ quốc lại trở về đền thờ tại làng Trình Xá thắp nén tâm hương tại bàn thờ tiên tổ và luôn nhắc nhau sống xứng đáng với truyền thống của tổ tiên đã gây dựng./.

Trình Xá, ngày 28 tháng 05 năm 2025

Hậu duệ tôn

VŨ KHẮC HOÀI SƠN