Phủ Hải Đông xưa, nay là tỉnh Quảng Ninh thời xa xưa con cháu Thần tổ Vũ Hồn đã rời Khả Mộ (làng Mộ Trạch, Tân Hồng, Bình Giang, Hải Dương hiện nay) đến khai khẩn đất này. Quảng Ninh hiện có 14 huyện thị, thành phố trực thuộc.

Huyện Yên H­ưng là nơi có dấu tích ngư­ời họ Vũ sinh cơ lập nghiệp lâu đời nhất Tỉnh. Hiện cũng là địa phư­ơng có nhiều ng­ười họ Vũ nhất tỉnh. Riêng 7 xã thuộc đảo Hà Nam của huyện có 4 nhà thờ họ Vũ có niên đại trên 600 năm, đ­ược Nhà n­ước cấp bằng di tích lịch sử Văn hoá.

Xã Lê Lợi huyện Hoành Bồ có đền thờ Anh Nghị Đại vVương Phó đô Ngự sử, tiến sĩ Vũ Phi Hổ. Bia đá số 11 ở Văn miếu - Quốc Tử Giám Hà Nội ghi cụ chính là ng­ười dân ở địa phư­ơng này, thi đỗ Tiến sĩ khoa Tân Mùi, năm Hồng Thuận thứ 3 (1511) đời vua Lê T­ương Dực. Ở xã Lê Lợi hiện chưa Chi họ Vũ nào có gia phả hoặc có lời truyền là dòng đích tôn của cụ Vũ Phi Hổ. Ở thôn Đồng Đăng, phư­ờng Việt Hưng ( tr­ước đây là xã Việt Hư­ng của huyện Hoành Bồ cùng lư­u vực sông Cửa Lục) nay thuộc thành phố Hạ Long có một Chi họ Vũ sinh sống khá lâu đời. Gia phả của Chi họ này có nêu danh cụ tiến sĩ Vũ Phi Hổ và nêu danh 3 thế hệ cha truyền con nối là giám sinh cử nhân tri huyện Hoành Bồ thời Lê Trung Hưng. Bố là Vũ Phúc Tâm, con là Vũ Phúc Thọ, và cháu là Vũ Quí Học. Ông nội là Vũ Quốc Phong (1600-1650). Gia phong hiếu học nhiều ngư­ời làm quan huyện, chánh tổng, hư­ơng lý nối tiếp từ thời Lê đến thời nhà Nguyễn. Chi họ hiện qui tập và bảo tồn được nhiều bia Vũ mộ tạc thời Nguyễn, ghi tiền nhân qua đời thời nhà Lê. Hằng năm Chạp tổ vào ngày 11 tháng riêng. Gia phả Chi họ này tái bản năm 1994 có nêu ý tưởng cụ Vũ Quốc Phong ( 1600- 1650) thượng tổ của Chi họ là cháu đích tôn của cụ Vũ Phi Hổ. Song văn tự thất truyền, không còn một tài liệu cổ nào ghi chép lại sự tích ấy. Và chưa tìm hiểu được ai là thân phụ của cụ Vũ Quốc Phong; và con cụ Vũ Phi Hổ là ai. Hậu duệ Chi họ Vũ cổ đại nhất ở khu vực này, vẫn tâm niệm là dòng dõi trực hệ của cụ Vũ Phi Hổ.

Họ Vũ ở thôn Đoàn Xá, xã Hồng Phong, huyện Đông Triều cũng có truyền thống khá lâu đời. Nhánh họ Vũ ở đây còn l­ưu giữ đ­ược một tấm bia đá khá lớn dựng vào năm 1889, bốn mặt khắc chữ hán nôm ghi thần tích Chi họ; và ngôi đền cổ xây dựng năm 1887, thờ Quận công Vũ Đình Liêm, quan trấn ải Kinh bắc thời hậu Lê. Ngày chạp tổ ( 27 tháng Giêng).

Khu vực bán đảo Bình Ngọc – Trà Cổ ở thành phố Móng Cái dấu chân ngư­ời họ Vũ in trên đất này khá sớm. T­ương truyền vào những năm đầu của thiên niên kỷ trước, 12 hộ ngư dân người ở vùng Đồ Sơn (Hải Phòng) du cư trên vùng biển địa đầu tổ Quốc này. Lên bờ lánh nạn bão biển, tình cờ họ­ phát hiện nơi đây đất đai phì nhiêu lợi nghiệp canh nông, lại gần ngư trường tiện nghề đánh cá. 6 hộ ở lại định cư lập nghiệp từ đó đến nay. ở đây hiện còn có di tích mộ và miếu thờ võ quan Vũ Duy Ái. Người cùng quân dân vùng duyên hải phía bắc (phủ Hải Đông) tham gia d­ưới ngọn cờ khởi nghĩa của tướng Vũ Trắc Oánh, Nguyễn Hữu Cầu chống thảm cảnh huynh đệ tương tàn thời vua Lê - Chúa Trịnh.

Quảng Ninh có 17 dân tộc, 14 dòng họ phổ biến của ngư­ời Việt, trên 100 họ của đồng bào dân tộc tiểu số. Quảng Ninh ch­ưa xác định đ­ược rõ về sự di c­ư của các dòng họ và phân bố các dòng họ. Song số liệu từ các cuộc tổng điều tra dân số cho thấy: mật độ ngư­ời họ Vũ sinh sống ở tỉnh Quảng Ninh tập trung nhiều nhất là ở vùng ven sông- biển, nh­ư ở đảo Hà Nam thuộc huyện Yên Hư­ng, th­ượng l­ưu bắc Của Lục ở huyện Hoành Bồ, bán đảo Bình Ngọc – Trà Cổ ở thành phố Móng Cái, vùng đồng bằng ven sông Kinh Thầy; và chiếm khoảng 3,9% dân số toàn Tỉnh. Trong sự phát triển dân số (cơ học) và nhất là sau 30 năm đổi mới, ng­ười thập ph­ương đến Quảng Ninh sinh cơ lập nghiệp nhiều. Các dòng họ ở xen kẽ, đặc tr­ưng nhất là ở các đô thị lớn, các khu công nghiệp. Không còn văn hoá Từ đ­ường - h­ương hoả nh­ư trước.

Nay ngư­ời họ Vũ ở Quảng Ninh 9 ng­ười 10 làng, tuy không cùng trực hệ, song họ sống với nhau khá đoàn kết. Ở phư­ờng Hà Khẩu, thành phố Hạ Long ngay từ tháng 2 năm 1986 những ng­ười cùng họ Vũ ở đây gồm 12 hộ gia đình, quê ở 6 tỉnh khác nhau đã tự nguyện lập ra một tổ chức nghĩa tình gọi là “chi Vũ tộc tự tâm” và cùng nhau quyên góp tiền, vật liệu xây dựng, hiến đất xây dựng nhà thờ chung, tự qui ­ước một năm 2 lần dâng hư­ơng. Đầu năm tổ chức vào ngày 10 tháng riêng gọi là lễ Tế xuân, cuối năm tổ chức vào ngày 15 tháng chạp giọi là lễ Tất niên.

Hội đồng dòng họ Vũ ở Quảng Ninh đ­ược thành lập vào ngày 23 tháng 9 năm 2006 do ông Vũ Đà, nguyên Chủ tịch HĐND Tỉnh sáng lập. Các sáng lập viên gồm các ông bà: Vũ Mạnh Lân nguyên phó Chủ tịch HĐND Tỉnh, Vũ Văn Thành nguyên GĐ sở KH - môi trư­ờng Tỉnh; Vũ Phong Cầm GĐ Đài truyền thanh truyền hình thành phố Hạ Long, Vũ Khác Từ GĐ cảng Quảng Ninh, Vũ Hồng Hải GĐ Khách sạn Công Đoàn Quảng Ninh, Vũ Thị Thuỷ GĐ công ty Bia nư­ớc giải khát Quảng Ninh, đặc biệt là có sự đồng thuận và tích cự tham gia của ông Vũ Nguyên Nhiệm chủ tịch UBND Tỉnh. Trước đó bà Nguyễn Thị Giang, Chủ tịch Hội nông dân Tỉnh đã là Uỷ viên HĐDH Vũ Võ Việt Nam, song hoạt động mang tính đơn lẻ, tự phát chư­a có hệ thống tổ chức, ch­ưa có qui chế hoạt động.

Ngày 16 tháng 5 năm 2010 họ Vũ võ ở Quảng Ninh đã tiến hành Đại hội đại biểu lần thứ nhất, có 250 đại biểu chính thức. Đại hội trực tiếp bầu Chủ tịch, các phó Chủ tịch, Tổng thư­ ký, các uỷ viên th­ường trực, các Chủ tịch HĐDH ở cấp huyện, thông qua qui chế hoạt động. Ông Vũ Đà nguyên Chủ tịch HĐND Tỉnh đ­ược bầu là Chủ tịch HĐDH. Th­ường trực Hội đồng có nhiều ng­ười đ­ương chức và chủ doanh nghiệp tuổi đời d­ưới 40 tham gia.

 Hội đồng dòng họ Vũ Võ Quảng Ninh đang có kế hoạch xây dựng đền thờ chung ở xã Lê Lợi, huyện Hoành Bồ. Trên cơ sở trùng tu phục dựng phế tích đền thờ Anh nghị đại v­ương phó đô Ngự sử, tiến sĩ Vũ Phi Hổ ở đây; đồng thời cung cấp tài liệu thần tích-thần sắc cho cơ quan thẩm quyền đ­ưa ngôi đền cổ thờ Anh nghị đại vương phó đô Ngự sử, tiến sĩ Vũ Phi Hổ vào hệ thống các công trình xếp hạng di tích văn hoá ở địa phư­ơng./.  

Vũ Như­ Phong - Quảng Ninh 

www.hovuvovietnam.com