Ngôi mộ đức Tổ mẫu Nguyễn Thị Đức tại Chí Linh (Hải Dương)

Hơn ba năm về trước, trên báo An Ninh Thế giới số 603, ra ngày 8/11/2006 đã đăng bài “Chuyện lạ về những ngôi mộ bạc tỷ” của Phạm Ngọc Dương, trong đó kỳ 2, nói về 2 ngôi mộ Họ Vũ. Và hơn 3 năm sau, trên báo Tuổi trẻ Thủ Đô đăng một phóng sự 6 kỳ với đầu đề “Bí ẩn trong những ngôi mộ cổ”, từ số 682 ra ngày 9/ 4/2010 đến số 687, ngày 17/4/2010 của Dương Thụy Bình, trong đó ba kỳ liền (từ kỳ 1 đến kỳ 3) nói về ngôi mộ bà Nguyễn Thị Đức -  tổ mẫu họ Vũ ở Kiệt Đặc, Chí Linh, Hải Dương.

Dương Thụy Bình và Phạm Ngọc Dương hai bút danh của một người. Phạm Ngọc Dương lúc đăng bài trên báo An Ninh Thế Giới là phóng viên của báo này, và bây giờ là phóng viên của Báo điện tử VTC News thuộc  Đài truyền hình kỹ thuật số VTC.

Để dễ theo dõi, trong bài viết này xin gọi hai bút danh bằng một tên chung là Phạm Ngọc Dương.

Trên báo An Ninh Thế Giới năm 2006 Phạm Ngọc Dương đã mô tả việc xây dựng lăng mộ tổ mẫu Nguyễn Thị Đức ở Kiệt Đặc, Chí Linh, Hải Dương. Hơn 3 năm sau, ông xào xáo chút ít đăng lại trên Tuổi trẻ Thủ Đô phần này gần như y nguyên nội dung đã đăng trên An Ninh Thế Giới. Nếu có khác biệt vài chi tiết có lẽ do máy ghi âm  của ông Dương “trục trặc”, lần trước ghi khác, lần này ghi khác (ông Dương viết: các cuộc trò chuyện đều có ghi âm đầy đủ).

Thí dụ, bài đăng trên An Ninh Thế Giới nói về việc xây 4  bức tường đã ngốn 1000 bao xi măng với hàng chục tấn sắt phi 16, nay trên Tuổi trẻ Thủ Đô ông viết: cùng mấy tấn sắt phi 16. Hoặc trên An Ninh Thế Giới ông Dương viết: “Rồi từng đoàn xe trọng tải lớn rầm rập chở về Chí Linh”. Nay trên Tuổi trẻ Thủ Đô ông viết: “Hồi ấy, thấy một đoàn xe siêu trường, siêu trọng, rầm rập chở đá về”.

Hai bài viết của Phạm Ngọc Dương phần đầu đều mô tả việc Họ Vũ xây mộ tổ to lớn, tốn kém khủng khiếp. Bài phóng sự 6 kỳ trên Tuổi trẻ Thủ Đô ngoài phần đăng lại nội dung đã đăng trên An Ninh Thế Giới,  tác giả đi sâu lý giải ngôi mộ tổ mẫu Họ Vũ ở Kiệt Đặc người nằm dưới mộ không phải là tổ họ Vũ!

I

Về phần xây dựng mộ tổ bà Nguyễn Thị Đức, năm 2006, sau khi đọc bài báo chúng tôi đã có thư gửi  Tổng biên tập báo An Ninh Thế Giới .

Để tiếp tục làm rõ phần đang đăng lại trên Tuổi trẻ Thủ Đô  xin trích thư còn nguyên giá trị đã gửi Tổng biên tập báo An Ninh Thế Giới  ngày 26/11/2006 như sau:

1. Không đề cập những nội dung các ngôi mộ khác vì không có thực tế. Ở đây, chỉ nói về ngôi mộ của Tổ bà Nguyễn Thị Đức, chúng tôi chứng kiến việc xây dựng từ đầu tới cuối.

Qua phần viết về ngôi mộ này, chúng tôi “phục” cái tài nói ngược của Phạm Ngọc Dương.

Bỏ qua huyền thoại về anh Khá với ngôi mộ, xin kể ra đây một số tư liệu để chứng minh tài nói ngược của tác giả:

-“ Anh Khá là người giám sát việc xây mộ?”. Một nông dân trình độ văn hoá thấp sao trở thành người giám sát việc xây dựng ngôi mộ có kỹ thuật cao được?.

- “Ba mươi bảy thợ xây, thợ chạm khắc từ mãi Ninh Bình ra ăn ở làm việc suốt 1 năm trời!”.

- “Từng đoàn xe trong tải lớn rầm rập chở về Chí Linh. Ba mươi bảy thợ dựng lán  ngày đêm đục đẽo chan chát để biến những khối đá thành các hình khác...”

Người ta đã đặt làm thành phẩm ở Ninh Bình, rồi chở ra lắp ghép, không phải chở từng khối đá đến đục đẽo một năm trời như người viết mô tả; việc lắp đặt, chỉnh sửa hơn một tháng.

Họ chỉ dùng mấy chuyến xe tải nhỏ vừa chở, vừa cẩu sao mà từng đoàn xe trọng tải lớn rầm rập được!. Đúng là người viết có óc tưởng tượng tuyệt vời!

-“Toàn bộ khu sinh phần(!) là khối đá khổng lồ chôn xuống lòng đất 1,7m”.

Sự thực, phần dưới 1,7m xây gạch theo huyệt táng, trên huyệt là lớp móng bằng bêtông dày 12cm, rộng 20m² (không có sắt thép), sau đó lắp đặt đá lên. Sao gọi đấy là khối đá khổng lồ nặng cả trăm tấn?Các hậu duệ họ Vũ Võ đặt hài cốt đức Tổ mẫu Nguyễn Thị Đức vào huyệt xây bằng gạch (hoàn toàn trái ngược so với bài viết của Dương Thụy Bình:   "Toàn bộ khu sinh phần(!) là khối đá khổng lồ chôn xuống lòng đất 1,7m")

-“ Tường bao xung quanh cũng được đổ bê tông cốt thép. Riêng 4 bức tường đã ngốn 1.000 bao xi măng với hàng chục tấn thép phi 16”.

- Không rõ người viết lấy số liệu đâu ra mà bốc trời thế? Tường xây bằng gạch mà lại nói là bêtông cốt thép!

- Người viết dẫn ý kiến ông Vũ Hồng Khánh (Hải Phòng) nói rằng ông này theo sát việc xây ngôi mộ thì hai đại gia đã quyên góp một tỷ rưỡi đồng!

Xin nói rằng, không có ông Vũ Hồng Khánh nào theo sát việc xây dựng mộ và không có chuyện quyên góp một tỷ rưỡi đồng  (viết lách thật lộn xộn, trong một câu vừa gọi hai đại gia mà lại đi quyên góp)!

- Không có chuyện mấy cụ già họ Vũ tính toán mua nhà anh Khá, mở rộng khuôn viên ngôi mộ như bài báo nêu. Cũng không có chuyện họ Vũ tin tưởng anh Khá như bài báo mô tả.

2. Người viết, Phạm Ngọc Dương chăm chăm vào đầu đề Những ngôi mộ bạc tỷ, ngang nhiên xếp ngôi mộ vào “tốp” những ngôi mộ tiền tỷ, nên đã dùng phép nói ngược, một nói thành ngàn, triệu biến thành tỷ, cố tình bịa ra những số liệu không có thực để đưa ngôi mộ giá thành chưa đến ba trăm rưỡi triệu đồng (350.000.000đ) lên thành hai tỷ đồng! Thực tế, phần xây lắp mộ  chỉ hết hai trăm năm mươi triệu đồng.

Tác giả viết: “Mộ tổ họ Vũ quả thật độc đáo và tốn kém khủng khiếp!”. Xin được nhại là : Phần viết về mộ tổ họ Vũ (của Phạm Ngọc Dương) thật độc đáo, vì sai sự thật  khủng khiếp!.

II

Trước lúc nói về danh tính ngôi mộ do ông Trần Văn Khá đào ao gặp, hãy đọc 2 đoạn mô tả trên An Ninh Thế giới  và Tuổi trẻ Thủ Đô:

Trên báo An Ninh Thế Giới năm 2006, Phạm Ngọc Dương lần đầu tiên gặp anh Khá và nghe anh kể lại, tác giả viết: “Bật nắp áo quan, thấy nước trong vắt, thi thể cụ bà vẫn nguyên vẹn, mùi hương lan toả, nhưng mò mẫm mãi chỉ thấy mấy đồng chinh bằng đồng, chiếc bát con và vài món đồ tuỳ táng không mấy giá trị”. (CHUYỆN LẠ VỀ NHỮNG NGÔI MỘ BẠC TỶ - KỲ 2).

Trong lần 2 gặp lại anh Khá trước lúc viết phóng sự  nhiều kỳ đăng trên Tuổi trẻ Thủ Đô tháng 4 năm 2010, Phạm Ngọc Dương cũng dựa vào lời kể anh Khá cho biết:  Anh Khá dùng xà beng phá  quan tài, bật nắp áo quan. “Mở nắp thiên, tớ (ông Khá) thấy quách gồm 3 lớp khá dày. Soi đèn vào, thấy trong quan tài chứa gần ngập một loại nước đặc sánh, hơi xanh. Xác chết được nổi lên khỏi mặt nước, lềnh bềnh trong lớp tinh dầu đặc sánh. Xác chết được quấn trong nhiều lớp lụa là gấm vóc...Tuy nhiên, chỉ thấy vài đồ  gốm ít giá trị  như bát đĩa, cối giã trầu và vài đồng tiền xu cùng một số đồ tuỳ táng khác...Cả đám người (đào mộ) này đều rất ngạc nhiên khi thấy xác chết vẫn còn nguyên vẹn,  đầy đủ các bộ phận, như người nằm ngủ ...”(BÍ ẨN TRONG NHỮNG NGÔI MỘ CỔ -  KỲ 2). 

Chỉ sau hơn 3 năm, quan tài chứa nước trong nay thành loại nước đặc sánh, hơi xanh. Từ thi thể còn nguyên vẹn nay lại được quấn trong nhiều lớp lụa là gấm vóc. Từ chỉ thấy chiếc bát con tuỳ táng nay có thêm đĩa, thêm cối giã trầu!...

Mặc dù thêm thắt, bịa thêm tư liệu, mục đích Phạm Ngọc Dương là làm sao xếp ngôi mộ này thuộc  mộ hợp chất, trong quan ngoài quách, ướp xác. Mà, mộ hợp chất, loại mộ chỉ xuất hiện  thời Hậu Lê ( từ 1553), cách đây 477 năm, trong lúc cụ tổ Nguyễn Thị Đức chết vào khoảng giữa thế kỷ thứ 9 cách đây nay chừng 1150 năm.

Từ cách viết trên của tác giả cho thấy:

1.Cùng một nhân vật là anh Trần Văn Khá, kể về một sự việc đào mộ Cụ Nguyễn Thị Đức, vậy mà trong 2 lần tác giả tiếp xúc cũng là 2 lần nghe anh Khá kể đã có sự sai lệch khác nhau (nêu trên). Tác giả không kiểm chứng thông tin, vậy làm sao độc giả có thể tin được.

Tác giả không dừng ở đó, mà dựa vào lời kể  của anh Khá cho rằng mộ của Cụ Đức  thuộc loại mộ hợp chất.

Tác giả cũng dựa vào ý kiến của một số nhà khảo cổ như Nguyễn Lân Cường, Tăng Bá Hoành từng nghiên cứu về một số loại mộ  táng cổ, trong đó có loại mộ hợp chất, mộ cũi, mộ Hán... Phải nói rằng các nhà khảo cổ đó nắm  rất vững, hiểu biết rất sâu sắc những loại hình mộ cổ mà họ trực tiếp khai quật, nghiên cứu. Từ đó, họ có thể chỉ ra được khung niên đại tương đối của một số lọai hình mộ táng cổ. Tuy nhiên, những ngôi mộ còn nằm sâu trong lòng đất chưa được khai quật, riêng trường hợp mộ Cụ Đức trong số các nhà khảo cổ dẫn trên đều chưa mục sở thị (thấy tận mắt), thì làm sao dám kết luận gì,  hoặc suy đoán gì?

 Ông Dương còn mách bảo rằng, ông Hoành đã  phán đoán ngôi mộ Hán kiểu gạch múi bưởi ở chân một ngọn núi có thể là mộ bà Nguyễn Thị Đức giống như miêu tả nơi chôn cất bà trong gia phả họ Vũ (?).

Chúng tôi tin chắc chắn ông Tăng Bá Hoành không bao giờ võ đoán như trích dẫn của ông Dương.

Ông Dương thấy hé mở loại mộ Hán nên cố ghép mộ  Cụ bà Nguyễn Thị Đức phải là dạng mộ Hán.

2. Cần nói rõ rằng, Cụ bà Nguyễn Thị Đức là người Nam Sách (Hải Dương), người Việt 100%. Cụ Vũ Hồn con trai Cụ Đức đã cáo quan, trở về chăm sóc mẹ và lập ấp sinh sống với dân làng, đã Việt hóa rồi. Do đó, việc chôn cất Cụ Nguyễn Thị Đức theo phong tục người Việt là lẽ thường tình. Để đối chứng, mời tác giả Phạm Ngọc Dương về làng Mộ Trạch còn nguyên ngôi mộ song táng của con trai, con dâu cụ Đức tồn tại ngót 1200 năm nay. Nếu là mộ Hán phải nổi Vòm gạch hoặc mộ hình Cũi sẽ có mô đất cao to. Trái lại, ngôi mộ chỉ cao hơn mặt ruộng chưa đầy 30 - 40cm. Theo ông Dương, mỗi năm mưa gió bào mòn 1cm thì ngót 1200 năm ngôi mộ này ắt phải lộ vòm gạch hay Cũi gỗ ra chứ!

Do đó, cần khẳng định mộ cụ Nguyễn Thị Đức  là mộ người Việt của một gia đình quyền quý không chôn cất theo kiểu mộ Hán.

Chính một nhà khoa học đã chỉ cho ông Dương thêm phương pháp suy đoán, nhưng ông cứ giữ cách lập luận luẩn quẩn.  Ông Dương viết: “Thận trọng hơn trong việc đưa ra kết luận , TS Nguyễn Việt, Giám đốc Trung tâm tiền sử Đông Nam Á cho rằng tất cả những ngôi mộ hợp chất khai quật được ở nước ta từ trước đến nay có niên đại thời Hậu Lê không có nghĩa hình thức mai táng này có từ thời Hậu Lê. Biết đâu, chúng ta chưa khai quật được ngôi mộ hợp chất có niên đại trước đó. Căn cứ để ông Việt  đưa ra điều này vì, hợp chất vôi, cát, mật....để xây mộ đã xuất hiện ở Ai Cập từ mấy ngàn năm trước”.

Giả sử, đây là mộ hợp chất  (theo lời kể của ông nông dân Khá, được tác giả Phạm Ngọc Dương  bổ sung thêm các yếu tố sau hơn 3 năm “chỉnh lý”) thì biết đâu ngôi mộ này ứng với trường hợp như Tiến sĩ Nguyễn Việt nêu trên!

 Cần nói thêm,  trong phóng sự năm 2006, ông Dương kể: “Các nhà khoa học từ các cơ quan chuyên môn trên Hà Nội  cũng về tìm hiểu  cặn kẽ ngội mộ 1200 năm tuổi này”. Kỳ 2 phóng sự đăng tháng 4 năm 2010, ông Dương lại dẫn lời ông Khá kể: “Có tới mười mấy đoàn khảo cổ  từ mãi Hà Nội về tìm hiểu ngôi mộ và xác ướp”.

Thế mà, tác giả không khai thác được thông tin gì ở những đoàn “chuyên gia thực tế” về ngôi mộ này - thật  đáng tiếc và  kỳ lạ!

Lăng mộ cụ Nguyễn Thị Đức khi hoàn thành

                                                         III

Vì sao họ Vũ (Võ) nhận mộ Tổ mẫu Nguyễn Thị Đức?

Theo Ngọc phả họ Vũ ghi chép cách đây 438 năm, linh cữu tổ mẫu Nguyễn Thị Đức được con trai rước lên táng ở trang Kiệt Đặc, huyện Thanh Lâm (trang 536, tộc phả họ Vũ (Võ) xuất bản năm 2007). Hướng mộ, đầu gối núi Phượng Hoàng, chân đạp sông Kinh Thầy (Từ  đây trông rất rõ núi Phượng Hoàng, đường chim bay cách khoảng 3 - 4 km, không phải chỉ nhìn thấy những rặng núi mờ mờ nơi chân trời như tác giả mô tả).

Kiệt Đặc vào thế kỷ 16 Hàn lâm Lễ viện Đại học sĩ  Nguyễn Bính ghi có thể còn thuộc huyện Thanh Lâm, sau này tổng Kiệt Đặc thuộc huyện Chí Linh, gồm 8 xã, trong đó có xã Kiệt Đặc và Kiệt Đặc Thượng.

Căn cứ vào phả, kết hợp thông tin ngôi mộ do ông Khá đào ao gặp phải, sau khi tham khảo Bảo tàng Hải Dương được biết ngôi mộ này không trùng với mộ nữ Tiến sĩ Nguyễn Thị Duệ; hậu duệ họ Vũ đã mời nhà ngoại cảm xác định vị trí, nhân vật nằm dưới mộ với những thông tin đối chứng tin cậy. Trước lúc đưa  hài cốt Cụ trở lại nguyên huyệt, lại mời nhà ngoại cảm khác xác định danh tính và mối quan hệ của Cụ (hậu duệ đã ghi lại trong bài “Đi tìm mộ Bà”).

Như vậy, dựa vào ghi chép ở Ngọc phả, theo tâm linh và khoa học ngoại cảm - thần giao cách cảm, một giải pháp đang thịnh hành hiện nay trong xã hội Việt Nam khi tìm mộ người quá cố (danh nhân, cán bộ cách mạng bị địch giết, liệt sĩ, mồ mả tổ tiên thất lạc...) thì họ Vũ (Võ)  đã xác định ngôi mộ ở Kiệt Đặc - Chí Linh (Hải Dương) là mộ Tổ mẫu của họ mình. Việc tìm mộ trải qua một quá trình, với phương pháp thận trọng, chu đáo và trách nhiệm trước dòng họ. Hải Dương là một vùng địa linh, gần 20 năm nay chưa thấy một dòng họ nào, một gia đình nào lên tiếng nhận ngôi mộ này là của họ mình, gia đình mình. Đó cũng là một yếu tố, một mốc kiểm chứng.

IV

ĐÔI ĐIỀU VỀ TÁC GIẢ

Đọc hai bài báo đăng trên An Ninh Thế Giới năm 2006 và phóng sự 6 kỳ đăng trên Tuổi trẻ Thủ Đô gần đây, chúng tôi hết sức ngạc nhiên không hiểu Phạm Ngọc Dương - Dương Thụy Bình là nhà báo hay nhà văn!

Nếu viết văn anh có quyền hư cấu, điển hình hóa, xây dựng cốt truyện. Còn phóng sự thì phải tôn trong sự thật  - sự thật là trên hết.

Đọc phóng sự của Phạm Ngọc Dương chúng tôi thấy ông muốn đi vào những vấn đề bí ẩn, tâm linh để tạo nên sự hấp dẫn, câu khách. Trong lúc đó, ông vi phạm nghiêm trọng đạo đức nghề nghiệp là khi sử dụng tài liệu không xác thực, thậm chí cường điệu, mô tả sai bản chất sự việc.

Về phương pháp luận, thiếu khách quan khoa học, tư duy rối rắm(!) Tại phóng sự  “Bí ẩn trong những ngôi mộ” ông làm ra vẻ khiêm tốn: “ Xin nhắc lại rằng, tác giả, chỉ là một nhà báo, không phải là nhà khảo cổ, nên không đưa ra lời khẳng định như đinh đóng cột rằng, họ Vũ và họ Võ  cả nước đã thờ nhầm tổ mẫu” (cuối  kỳ 3). Nhưng liền sau đó, mở đầu kỳ 4 ông viết: “Như trong 3 kỳ đầu  của loạt phóng sự  “ Bí ẩn trong những ngôi mộ cổ”, các nhà khoa học đã khẳng định, phương thức mộ táng của người giàu thời Bắc thuộc ở nước ta là mộ Hán và mộ hình cũi. Do đó, nếu ngôi mộ anh Trần Văn Khá đào được ở làng Kiệt Thượng (Chí Linh, Hải Dương) là mộ hợp chất thì chắc chắn, đó không phải là tổ mẫu của họ Vũ  và họ Võ”.

Ở đây, ông đã để sự việc nói theo đúng kiểu phóng sự. Nhưng xin hỏi ông Phạm Ngọc Dương, ông Khá là nông dân hay nhà khảo cổ? Mới hơn 3 năm ông Dương đã viết sai sự thật, cố tình đưa thêm những yếu tố của mộ hợp chất (như phần trên đã dẫn). Thử hỏi tất cả lời kể của ông Khá  có xác thực không?

Ông Dương lại dẫn ý kiến một số nhà khảo cổ không trực tiếp chứng kiến và khai quật ngôi mộ. Họ chỉ nói cho anh những dạng thức mộ táng cổ để anh tham khảo khi nghiên cứu thực tế. Vậy mà thực tế của ông Khá và ông Dương tạo nên có đủ tin cậy, khoa học và có tính thuyết phục không? Vậy làm sao đưa các nhà khảo cổ vào cuộc được!

Điều cơ bản, chúng tôi muốn đề cập là ông Phạm Ngọc Dương viết sai sự thật, khai thác thông tin không kiểm chứng, rồi suy diễn chủ quan, võ đoán về ngôi mộ Cụ Đức. Kết luận của tác giả rất hồ đồ, thiếu cơ sở khoa học, khiến người đọc nghi ngờ, không thể tin cậy, tạo sự giật gân rẻ tiền vì đồng nhuận bút hơn là tôn trọng văn hóa, tâm linh xã hội, tôn trọng độc giả, tôn trọng uy tín của  tờ báo!

Thật bất tiện nói ra đây, theo đồng nghiệp của ông Dương cho biết, nhiều bài ông viết sai sự thật đã bị độc giả phản đối. Và, lý do ông Dương phải rời báo An Ninh Thế Giới cũng có một phần này!

Với lương tâm, đạo đức nghề nghiệp, ông Dương hãy viết trung thực, đúng với luật báo chí và những điều sơ  đẳng mà ông đã học ở trường lớp báo chí.

Hà Nội, tháng 5  năm 2010         

                VÕ VĂN LIÊN

                VŨ HỮU SÂM

                  hovuvovietnam.com