Tuy không phải là một nhà giáo, nhưng chúng ta phải đặc biệt nhắc đến bà trong cuốn sách viết về những người thầy. Không rõ bà có được học hành thế nào, gia phả chỉ nói là con người đức hạnh, ngay thẳng, nhân từ. Bà là vợ ông Cử nhân Vũ Quốc Sĩ, ở làng Mộ Trạch, xã Tân Hồng, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương. Ông Sĩ mất sớm, bà một mình nuôi dạy năm đứa con trong cảnh nghèo nàn.

Cũng không rõ cách bà đã dạy dỗ các con như thế nào mà các con bà đều là những người rất thành đạt:

- Con trai đầu là Vũ Tự  Khoát, làm quan Thị lang (tương đương với chức Thứ trưởng ngày nay).

- Con thứ hai là Vũ Bạt Tuỵ đỗ Hoàng giáp (1634). Ông này là người đỗ Tiến sĩ đầu tiên của làng Mộ Trạch thời Lê Trung Hưng và là vị khai tổ nhà thờ Thế Khoa đường của một chi họ Vũ ở làng Mộ Trạch.

- Con thứ ba là Vũ Duy Chí, làm đến chức Tể tướng (tương đương với chức Thủ tướng ngày nay), tước Phương quận công. Văn bia về ông do Duệ quận công Hồ Sĩ Dương (người Quỳnh Lưu, Nghệ An ) soạn.

- Con thứ tư là Vũ Phương Trượng làm Công bộ Hữu thị lang (tương đương với chức Thứ trưởng ngày nay), tước Hương quận công.

- Con thứ năm là Vũ Cầu Hối, đỗ Tiến sĩ (1659) làm quan trấn ở Thanh Hoá.

Những người cháu nội của bà cũng đỗ tiến sĩ. Con trai của Vũ Bạt Tuỵ là Vũ Duy Đoán đỗ Tiến sĩ năm 1664. Con trai của Vũ Duy Chí là Vũ Bật Hài đỗ Tiến sĩ năm 1659, cùng khoá với chú  là Vũ Cầu Hối.

Tất nhiên những người này thành đạt là nhờ ở công lao của các thầy, và của anh em, chú bác dìu dắt nhau. Nhưng vai trò giáo dục của bà mẹ phải là chủ yếu. Cùng với Vũ Thị Thứ, nước ta còn nhiều bà mẹ - người thầy như thế nữa, rất cần được phát hiện và biểu dương./.

GS. Vũ Ngọc Khánh

www.hovuvovietnam.com